ΣΑΤΑΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ (seconds, 1966)

Σκηνοθεσία : john frankenheimer.

Σενάριο : lewis john carlino βάσει της νουβέλας του david ely.

Παίζουν : john randolph, rock hudson, richard anderson, salome jens, will geer

o arthur hamilton που έκανε πλαστική εγχείρηση και ξύπνησε σαν tony wilson.

     Τί θα λέγατε αν είχατε την ευκαιρία να αρχίσετε την ζωή σας πάλι; Τί θα γινόταν ακόμη, αν η επιστήμη μπορούσε να σας βοηθήσει να εξοικονομήσετε και κάποια χρόνια νεότητας; Θα τολμούσατε να γίνετε κάποιος άλλος; Ποιος δεν θέλει μια ακόμα ευκαιρία;      Αυτά ήταν τα ερωτήματα που απασχολούσαν τον arthur hamilton (john randolph), έναν μεσήλικα ρεαλιστή τραπεζίτη που, φαινομενικά, τα είχε όλα αλλά ήταν ανικανοποίητος απ' την ζωή του. Ο γάμος του ήταν ξεθωριασμένος κι η καριέρα του είχε βαλτώσει!

     Έχοντας πληροφορίες για κάποια εταιρία που βοηθούσε (!) ευκατάστατους κυρίους που βρίσκονταν σε τέτοια διλήμματα, ο arthur βρήκε την αρχή της, μετά από δαιδαλώδη περιπλάνηση, και πείστηκε από έναν μυστηριώδη γέρο (εξαίρετος ο will greer) να μπει στο μονοπάτι της "δεύτερης ευκαιρίας". Έγινε ο antiochus "tony" wilson, ζωγράφος.

     Η ταινία θα έλεγα ότι ανήκει στον χώρο της «ρεαλιστικής» φαντασίας, ένα απ’ τα πιο ωμά, λιτά και γεμάτα αμεσότητα κεφάλαια της Επιστημονικής Φαντασίας. Στηρίζεται στην ιδέα της παραμόρφωσης. Στην διαστρεβλωμένη οπτική του πρωταγωνιστή που είναι παγιδευμένος στον εφιαλτικό του κόσμο, τον γεμάτο με «αναγεννημένους» και «υπαλλήλους».

     Ο πραγματικός όμως εφιάλτης του, απ’ τον οποίο δεν ξέφυγε ούτε στην «δεύτερη ευκαιρία» του, είναι η μονότονη ρουτίνα της ύπαρξής του.

     Η τεχνική της ταινίας αποδίδει τέλεια την ρεαλιστική ατμόσφαιρα που επιδιώκει ο σκηνοθέτης για να παρασύρει το κοινό του. Τα πάντα έχουν μορφές που τις γνωρίζουμε, δεν υπάρχει φορμαλισμός στα σκηνικά και μόνο η κινηματογράφηση μας μεταφέρει την ιδέα του ψυχολογικού τρόμου!

Πολλά πράγματα δεν δείχνονται μπροστά στην κάμερα αλλά ακούγονται πίσω απ’ αυτήν!

Οι πιο καταθλιπτικές σκηνές είναι τα σιωπηλά, τεράστια κοντινά πλάνα στα πρόσωπα. Οι σκηνές του ονείρου προαναγγέλλουν το πλησίασμα της ψυχεδελικής εποχής.

      Η νεωτεριστική μετα-εξπρεσιονιστική κινηματογράφηση έγινε απ’ τον james wong howe που χρησιμοποίησε (απ’ τους πρώτους) φακό 9,7mm «μάτι ψαριού», όπως στη σκηνή που βλέπουμε παραπάνω.

Η έντονη φωτοσκίαση, η χαμηλής γωνίας σκόπευση και λήψη με κάμερα χειρός, συνδυασμένες με τα «στιλιστικά» γραφιστικά του saul bass και την ψυχρή, τραχιά κι αυστηρή μουσική του jerry goldsmith, δίνουν στο έργο τραγικότητα μέσα σε μια Καφκική αγωνία.

     Προσέξτε την σκηνή της αρχής στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Νέας Υόρκης, όπου ένας άνδρας ακολουθεί τον arthur. Την σκηνή του ονείρου (!!) και την παρακάτω σκηνή. Είναι μοναδικές.

      Τις χρωστάμε στον μεγάλο Κινέζο (γεννημένο στην Καντόνα) james wong howe που βλέπουμε εδώ.

Η ταινία βέβαια «πάτωσε» στην Αμερική, όπως ήταν φυσικό!! Ήταν μαυρόασπρη και ακραία πεσιμιστική, στην χώρα που άνθιζε το έγχρωμο panavision κι εφευρέθηκε το happy end!!

     Η απόδοση του rock hudson στον ρόλο της δεύτερης ταυτότητας ήταν η καλύτερη της καριέρας του. Δεν μας είχε συνηθίσει σε τέτοιους χαρακτήρες! Οι σκηνές της αμηχανίας στον τρύγο κι η σκηνή του μεθυσιού δείχνουν έναν ικανό καλλιτέχνη που μπορούσε να δημιουργήσει πιο πολλά πρότυπα απ' ό,τι ήθελε το hollywood. Αυτό το ένιωθε κι ο ίδιος, γι' αυτό κι' είχε παλέψει για να πάρει τον ρόλο.

     Κι οι δεύτεροι ρόλοι όμως ήταν εκπληκτικοί. Δείχνει πόσο το Αμερικάνικο cinema προσέχει τους χαρακτήρες. Ο john randolph (arthur hamilton) σαν κουρασμένος μεσήλικας κι ο will geer (αινιγματικός γέρος - μάλλον ιδιοκτήτης της εταιρίας) ιδιαίτερα όταν εμφανίζεται για δεύτερη φορά και μονολογεί για την αστάθεια της φύσης του ανθρώπου.

Για την Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας

Γιώργος Κατσαβός

20–03–2001.